تیک
عبارت است از حرکات و رفتارهای غیر ارادی که به صورت ناگهانی و یکباره فرد آنها را
انجام می دهد . اختلال تیک به صورت بیش از حد تکرار شونده ، سریع و بدون ریتم و
زمان بندی مشخصی اتفاق می افتد . رفتارهایی که نشانگر تیک در کودکان است طبق بررسی‌های انجام گرفته توسط متخصصین و پژوهشگران انجمن
روانشناسان آمریکا نشان می‌دهد که ۱۳ درصد از پسران و ۱۱
درصد از دختران تیک را در زندگی خود تجربه می کنند ..
براین اساس طبق آمار کودکان در سن ۷
تا ۱۱ سالگی بالاترین میزان تیک را در خود نشان می دهند ، این حالتهای
تیک در کودک ممکن است تا سنین بزگسالی ادامه پیدا کند .
تیکها حرکت عادی ای هستند که غالبا در حدود ۵/۳ سالگی نشانه هایشان شروع میشوند که به کودک کمک زیادی می‌کنند تا انرژی عصبی درونی بدنشان را آزاد کنند . حدودا ۷۵ درصد از کودکان این دسته از تیکها را در مدت زمان ۶ ماه پشت سر خواهند گذاشت . اگر علائم و نشانه های تیک بیش از یک سال ادامه پیدا کند ، تیک در حالت مزمن محسوب می‌شود . در طبقه بندی تیک ها ، تیکهای مزمن پایدار و ماندگارتر هستند ، معمولا انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار زیاد دیده می شود . این تیکها مشخصا به صورت حمله‌های دوره‌ای و به یکباره صورت می‌گیرند و اغلب شدت و مدت اثر گذاری آنها در گذر زمان مرتبا تغییراتی خواهند داشت .
انواع تیک :
دسته بندی کلیه تیک ها بر اساس رفتاری که صورت می گیرد به دو دسته تقسیم می شوند ، هر کدام از این طبقات دارای دو نوع ساده و مرکب هستند :
تیکهای آوایی ، صوتی
کلیه تیک هایی که همراه با صوت و صدا باشند . نمونه های ساده و قابل مشاهده این نوع تیک سرفه کردن و خس خس کردن ، صاف کردن دائمی گلو می باشند . از انواع مرکب یا همان ترکیبی این تیکها می توان به تکرار کردن حرف و کلمات ، فحاشی کردن ، مانند اکو و پژواکی صحبت کردن و… اشاره کرد .
تیک حرکتی
تیکهای دسته حرکتی ، همیشه همراه با رفتار و عملی اجرایی و فیزیکی هستند مثل تند تند پلک زدن ، شکلک درآوردن و تغییر حالتهای چهره ، کوچک کردن و تنگ کردن حالت چشم ها ، بالا انداختن شانه و کج کردن گردن یا تکان دادن دائمی سر . انواع مرکب آن می توان شامل برخی حالات یا حرکات صورت، پریدن، لمس کردن و مانند آنهاست ..
اختلال تیک توره
نوع خاصی از تیک مزمن می باشد که در آن فرد مبتلا دچار تیکهای ترکیبی صوتی و حرکتی به صورت همزمان تجربه می کند . که به این دسته از نشانه ها در تیکها ، اختلال تورت یا توره نام می گویند . تیک ها بر اساس میزان ماندگاری و مدت زمانی که در اعمال فرد باقی می مانند در دو طبقه گذرا و موقتی یا مزمن و ادامه دار تقسیم می شوند : تیک های گذرا و مقطعی حداقل یک ماه در فرد دیده می شوند می آورند . تیک های مزمن و ادامه دار بیشتر از یک سال و به صورت تکراری در طول سال همراه فرد خواهند بود. تیک های مزمن غالبا در بین سنین ۶ تا ۱۲ ساله ها بیشتر از دیگرن دیده می شود .
علل اصلی تیک چه چیزی می باشد ؟
از جمله علتهای اصلی در اختلال تیک می توان از مشکلات سیستم های مغزی فرد مبتلا باشد که در بیشتر موارد ارث در آن دخیل بوده است . این اختلال می تواند به دلایل روانشناختی و فشارهای عصبی اطرافیان و اجتماع به فرد باشد ، لازم به ذکر است در موضوع تیک های مزمن ، لازم است به متخصص مغز و اعصاب کودکان جهت تجویز داروهای مکمل درمانی مراجعه شود .
ولی باید اشاره کرد که در هر دو مورد از تیکها ، استرس و اضطراب و فشارهای روانی بیرونی به کودک موجب تشدید علائم تیک خواهند شد . نکته مهم و قابل توجه در این میان حساسیت بیش از حد والدین و اطرافیان کودک بر روی این مشکل می باشد که اعضاء خانواده و سرپرستان کودک لازم است آگاهی باشد که حرکات در اختلال تیک کاملا ناخودآگاه و خارج از کنترل فرزندشان صورت می گیرد .
درمانهای تیک به چه صورت می باشد ؟
کلیه طبقات تیکها به صورت موقت نمایان هستند و غالبا زمانهایی بیشتر ظاهر میشوند که فشارهای روانی یا خستگی در کودک زیاد شود ، هنگامی که کودک به حالت عادی و بدون تنش و درگیری برگردد ، تیکها هم به صورت تدریجی کمتر از قبل خواهند شد.
برای کاستن از میزان تنش‌های احتمالی در کودکان تا جایی که امکان دارد برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیت‌های
استرس زا می بایست با رفتارهای کودک کنار بیاییم و توجه بیشتری نسبت به رفتارهای مثبت دیگر آنها داشته باشیم .
با توجه به مطالب بالا دانستیم که کلیه تیکها هیچ‌گاه ارادی و آگاهانه توسط کودکان اجرا نمی شوند ، پس می توان نتیجه گرفت که این تیکها با عصبانی شدن کودک تشدید می‌شود و زمانهایی که آرامش برای کودک در نظر گرفته شود میزان تیکها به صورت محسوس کمتر می شوند .
درمان تیک های گذرا
این دسته از تیک ها بر حسب سبب شناسی بوجود آمدنشان می توانند به صورت خود به خودی کمتر شوند یا به سمت اختلال تیک مزمن و ادامه دار یا همان اختلال تیک توره گسترده تر شوند . در مورد درمانهای مرتبط با تیک می توان گفت در صورتی که تیک خفیف و سطحی و و گذرا باشد که اختلالی در فعالیت و کارکرد کودک ایجاد نمی کند ، درمان بالینی و تخصصی خاصی لازم نیست. در این دسته از درمانها فقط به والدین و اعضاء خانواده توصیه می شود زیاد به تیکهای او توجه نکنند و مدام به او امر و نهی نکنند ، تذکر دادن دائمی و تکراری به دلیل مشاهده تیک در کودک ، تحقیر و مقایسه کردن ، سرزنش و سرکوفت زدن به کودک جدا خودداری کنند .
درمان تیک مزمن :
برای درمان اختلال تیک مزمن دو روش دارو درمانی و روان درمانی به صورت همزمان و تلفیقی صورت می گیرد . در روش دارو درمانی که لازم است با مشورت متخصص مغز و اعصاب کودکان تجویز و مصرف گردد و درمان روان درمانی مواردی مثل : رفتار درمانی و تغییرات عملکرد ، ریلکس و شل کردن بدن توسط تکنیکهای تنفسی ، آموزش روشهای برخورد مناسب با فرد مبتلا به تیک به خانواده صورت می گیرد .